Vulkanen
Een vulkaan is een breuk in de korst van een planetair voorwerp, zoals de aarde, waardoor hete lava, vulkanische as en gassen kunnen ontsnappen uit een magmakamer onder het oppervlak.
Vulkanen kunnen zich ook vormen waar de platen van de korst uitrekken en dunner worden, bijvoorbeeld in de Oost-Afrikaanse Rift en het Wells Gray-Clearwater vulkanische veld en de Rio Grande Rift in Noord-Amerika. Dit type vulkanisme valt onder de catogerie van “plaathypothese” vulkanisme. Vulkanen worden meestal niet gemaakt waar twee tektonische platen langs elkaar glijden. Losbarstende vulkanen kunnen veel gevaren opleveren, niet alleen als je op dat moment bij een uitbarsting bent. Zo’n gevaar is dat vulkanische as een gevaar kan vormen voor vliegtuigen, in het bijzonder die met straalmotoren waar asdeeltjes kunnen worden gesmolten door de hoge bedrijfstemperatuur. De gesmolten deeltjes hechten dan aan de turbinebladen en veranderen hun vorm, waardoor de werking van de turbine wordt veranderd. Grote uitbarstingen kunnen de temperatuur beïnvloeden, aangezien de as de zon verduisterd en de lagere atmosfeer van de aarde koelen. Ze absorberen echter ook de warmte die wordt uitgestraald door de aarde, waardoor de bovenste atmosfeer wordt verwarmd. Historisch gezien hebben vulkanische winters hongersnoden veroorzaakt.
Het woord vulkaan
Het woord vulkaan is afgeleid van de naam Vulcano, een vulkanisch eiland in de Eolische eilanden van Italië, wiens naam op zijn beurt komt van Vulcan, de god van het vuur in de Romeinse mythologie. De studie van vulkanen wordt vulkanologie genoemd.
Kenmerken van verschillende vulkanen
De meest voorkomende soort van een vulkaan is een conische berg, die lava en giftige gassen uit een krater op zijn top spuugt, dit beschrijft slechts een van de vele soorten vulkanen. De kenmerken van vulkanen zijn veel ingewikkelder en hun bouw en gedrag hangt af van een aantal factoren. Sommige vulkanen hebben een ruige hoogtepunt gevormd door lava koepels in plaats van een top krater terwijl andere landschapseigenschappen hebben zoals grote oppervlaktes. Openingen die vulkanisch materiaal inclusief lava en as afgeven en gassen vooral stoom en magmatische gassen kunnen zich overal op een land oppervlakte ontwikkelen en kunnen aanleiding geven tot kleinere kegels. Actieve moddervulkanen hebben de neiging om temperaturen te betrekken die veel lager zijn dan die van stollingsvulkanen, behalve wanneer de moddervulkaan eigenlijk een opening is van een stollingsvulkaan.
Schildvulkanen
Schildvulkanen, zijn genoemd naar hun brede, schildachtige structuur. Dit wordt gevormd door de uitbarsting van lava met een lage dikvloeibaarheid die op grote afstand van een ventilatieopening kan stromen. Ze exploderen over het algemeen niet met vaste tijden. Omdat magma met lage viscositeit meestal weinig silica bevat, komen schildvulkanen vaker voor in oceanische dan continentale omgevingen. De Hawaiiaanse vulkanische keten is een serie schildkegels, en ze zijn ook gebruikelijk in IJsland.
Lavakoepels
Lavakoepels worden gebouwd door langzame uitbarstingen van lava. Ze worden soms gevormd binnen de krater van een vorige vulkaanuitbarsting, zoals in het geval van Mount Saint Helens, maar kunnen zich ook onafhankelijk vormen, zoals in het geval van Lassen Peak. Net als stratovolkanen kunnen ze gewelddadige, explosieve uitbarstingen veroorzaken, maar hun lava stroomt over het algemeen niet ver van de oorspronkelijke luchtopening.
Supervulkaan
Een supervulkaan heeft meestal een grote caldera en kan verwoesting veroorzaken op een enorme, soms continentale schaal. Zulke vulkanen kunnen de globale temperaturen gedurende vele jaren ernstig afkoelen na de uitbarsting als gevolg van de enorme hoeveelheden as die in de atmosfeer vrijkomt. Ze zijn de gevaarlijkste soort vulkaan.
