Kikkererwten
De kikkererwt of kikkererwt (Cicer arietinum) is een vlinder van de familie Fabaceae, subfamilie Faboideae. De verschillende soorten zijn verschillend bekend als gram of Bengaalse gram, garbanzo of garbanzo boon, of Egyptische erwt. De zaden bevatten veel eiwitten. Het is een van de vroegst gekweekte peulvruchten: er zijn 7.500 jaar oude overblijfselen gevonden in het Midden-Oosten. In 2016 produceerde India 64% van ’s werelds totale kikkererwten.
Herkomst
De naam “kikkererwt” loopt terug door de Franse chiche naar cicer, Latijn voor “kikkererwt” (waaruit de Romeinse cognomen Cicero werd genomen). Het Oxford English Dictionary somt een citaat uit 1548 op dat luidt: “Cicer kan in het Engels Cich worden genoemd, of ciche pease, naar de Franse taal.” Het woordenboek citeert “Chick-pea” in het midden van de 18e eeuw; het oorspronkelijke Engelse woord dat rechtstreeks uit het Frans kwam, was chich, in 1388 in het Engels gedrukt. In het neo-latijn (modern Italiaans) staat het bekend als een “cece” (CHAY-chay) in het enkelvoud en “ceci” ( CHAY-chee) in het meervoud. Het woord garbanzo, afkomstig van een wijziging van de oude Spaanse arvanço, kwam in de 17e eeuw als eerste in de richting van Amerikaans-Engels als garvance, en werd geleidelijk verengelslurpend naar calavance, hoewel het ging om een verscheidenheid aan andere bonen (zie calavance). De huidige vormgarbanzo komt rechtstreeks uit het moderne Spaans en wordt veel gebruikt in regio’s in de Verenigde Staten met een sterke Mexicaanse of Spaanse invloed.
Geschiedenis
Gedomesticeerde kikkererwten zijn gevonden in de aceramic niveaus van Jericho (PPNB) samen met Çayönü in Turkije en in Neolithisch aardewerk in Hacilar, Turkije. Ze werden gevonden in het late Neolithicum (ongeveer 3500 voor Christus) in Thessaly, Kastanas, Lerna en Dimini, Griekenland. In Zuid-Frankrijk hebben Mesolithische lagen in een grot in L’Abeurador, Aude, kikkererwtenkool opgeleverd die dateert uit 6790 ± 90 v. Chr. Kikkererwten worden genoemd in Charlemagne’s Capitulare de villis (ongeveer 800 na Christus) als cicer italicum, zoals in elke keizerlijke stad gekweekt. Albertus Magnus noemt rode, witte en zwarte variëteiten. Nicholas Culpeper merkte op dat “chick-pease of cicers” minder “winderig” zijn dan erwten en voedzamer. Oude mensen associeerden ook kikkererwten met Venus omdat ze naar verluidt medische toepassingen aanboden zoals het verhogen van sperma en melk, het uitlokken van menstruatie en urine en het helpen behandelen van nierstenen. “White cicers” werden als bijzonder sterk en nuttig beschouwd. In 1793, grond-gebraden kikkererwten werden genoteerd door een Duitse schrijver als een substituut voor koffie in Europa. In de Eerste Wereldoorlog werden ze voor dit gebruik in sommige delen van Duitsland verbouwd . Ze worden nog steeds soms gebrouwen in plaats van koffie.
Bladeren
In sommige delen van de wereld worden jonge kikkererwtenbladeren geconsumeerd als gekookte groene groenten. Vooral in ondervoede populaties kan het belangrijke voedingsstoffen uit voeding aanvullen, omdat regio’s waar kikkererwten worden geconsumeerd soms bevolkingsgroepen hebben die geen micronutriënten bevatten. Kikkererwtenbladeren hebben een aanzienlijk hoger mineraalgehalte dan kool en spinazie. In natuurlijke omgevingen kunnen omgevingsfactoren en beschikbaarheid van voedingsstoffen de minerale concentraties beïnvloeden. Niettemin wordt de consumptie van kikkererwtenbladeren aanbevolen voor gebieden waar kikkererwten worden geproduceerd als voedsel voor mensen. Voorlopig onderzoek laat zien dat kikkererwtenconsumptie het cholesterolgehalte in het bloed kan verlagen.
